Hồng quân Xô Viết

Quân khu đặc biệt miền Tây chịu trách nhiệm phòng thủ tại Belorussia. Ngày 22 tháng 6 năm 1941, Quân khu đặc biệt miền Tây được đổi thành Phương diện quân Tây. Tư lệnh: đại tướng Dmitry Grigorevich Pavlov. Phó tư lệnh: trung tướng I.V. Boldin. Chính uỷ: A. F. Fominyk. Tham mưu trưởng: Thiếu tướng V. E. Klimovskics. Biên chế của Phương diện quân gồm 4 tập đoàn quân binh chủng hợp thành; trong đó có 4 quân đoàn cơ giới, 1 quân đoàn kỵ binh và 2 sư đoàn không quân. Trong quá trình chiến dịch, Phương diện quân được tăng cường 1 quân đoàn cơ giới và 1 quân đoàn đổ bộ đường không. Phương diện quân bố trí thành hai truyến phòng thủ:[5]

• Tuyến phòng thủ thứ nhất trên đường biên giới Belorussia - Ba Lan (theo thứ tự từ Bắc xuống Nam) gồm có:
  • Tập đoàn quân bộ binh 3 do trung tướng Vladimir Ivnovich Kuznetsov chỉ huy; chịu trách nhiệm phòng thủ khu vực Grodno và các vùng phụ cận từ Sopotsky (Sapockin) qua Lipsk, Avgustov (Augustow) đến Grasvo (Grajewo). Sở chỉ huy tập đoàn quân đóng tại Grodno. Trong biên chế có:[6]
    • Quân đoàn bộ binh 4 có sở chỉ huy tại Grodno gồm sư đoàn bộ binh 27 phòng thủ Avgustov và sư đoàn bộ binh 56 phòng thủ Poreche (Parecca).
    • Quân đoàn cơ giới 11 có sở chỉ huy tại Volkovysk (Vawkavysk) gồm sư đoàn xe tăng 29 ở Grodno, sư đoàn xe tăng 3 ở Sokulka (Sokolka) và sư đoàn cơ giới 204 ở Volkovysk
    • Các đơn vị trực thuộc Bộ tư lệnh tập đoàn quân có sư đoàn bộ binh 85 ở Grodno, sư đoàn bộ binh 24 ở Molodechno (Maladzyechna), lữ đoàn pháo chống tăng 7 ở Michałowo
    • Sư đoàn không quân 11 được phối thuộc Tập đoàn quân 3 gồm 208 máy bay (trong đó 19 chiếc đang bảo dưỡng) được phiên chế thành trung đoàn tiêm kích gồm các loại máy bay hai tầng cánh I-15 bis, I-153 và I-16, trung đoàn ném bom được trang bị một số ít máy bay Pe-2. Căn cứ của sư đoàn đóng tại Grodno
  • Tập đoàn quân bộ binh 10 do thiếu tướng Konstantin Dmitryevich Golubev chỉ huy; đóng tại vùng đất nhô Białystok - Osovet, chịu trách nhiệm phòng thủ từ Grasvo qua Lomza, Zambrov, Tsekhanovets (Ciechanowiec) đến Vysokoe (Vysokaye). Sở chỉ huy tập đoàn quân đóng tại Białystok (nay thuộc lãnh thổ Ba Lan). Trong biên chế có:
    • Quân đoàn bộ binh 1 có sở chỉ huy Białystok gồm sư đoàn bộ binh 2 phòng thủ Osovets và sư đoàn bộ binh 8 phòng thủ Staviski;
    • Quân đoàn bộ binh 5 có sở chỉ huy tại Bensk (Bielsk Podlaski) gồm sư đoàn bộ binh 13 phòng thủ Zambrov và sư đoàn bộ binh 86 phòng thủ Tsekhanovets;
    • Quân đoàn cơ giới 6 có sở chỉ huy tại Białystok gồm sư đoàn xe tăng 4 ở Białystok, sư đoàn xe tăng 7 ở Khoros (Choroszcz).
    • Quân đoàn kỵ binh 6 có sở chỉ huy tại Lomza gồm sư đoàn kỵ binh 6 cũng đóng tại Lomza và sư đoàn kỵ binh 36 đóng tại Volkovysk
    • Các đơn vị trực thuộc Bộ tư lệnh tập đoàn quân có Sư đoàn bộ binh 113 đóng ở Semiatice và Lữ đoàn pháo chống tăng 6 đóng ở Chervony Bor (Czerwony Bor).
  • Tập đoàn quân bộ binh 4 do thiếu tướng Alexandr Andreyevich Korobkov chỉ huy; chịu trách nhiệm phòng thủ khu vực Brest và các vùng phụ cận. Sở chỉ huy tập đoàn quân đóng tại thành phố Brest. Trong biên chế có:
    • Quân đoàn bộ binh 28 gồm các sư đoàn bộ binh 6, 42 đóng ở Brest và trung đoàn pháo binh của quân đoàn.
    • Quân đoàn cơ giới 14 thuộc tập đoàn quân 4 gồm các sư đoàn xe tăng 22, 30 và sư đoàn cơ giới 208.
    • Trực thuộc tập đoàn quân có các sư đoàn bộ binh 49 và 75.
    • Sư đoàn không quân 10 phối thuộc tập đoàn quân 4 có 248 máy bay. Căn cứ của sư đoàn đóng tại Kobryn.
• Tuyến phòng thủ thứ hai cách đường biên giới từ 100 đến 250 km, gồm có:[7]
  • Tập đoàn quân 13 do trung tướng Pyotr Mikhilovich Filatov chỉ huy đóng tại Minsk; trong biên chế có các quân đoàn bộ binh 2, 44, 50, lữ đoàn pháo binh 331 và quân đoàn cơ giới 13. Ngày 22 tháng 6, quân đoàn này được điều đi tăng cường cho tập đoàn quân 10 đóng sở chỉ huy tại Bensk gồm sư đoàn xe tăng 25 ở Lapy, sư đoàn xe tăng 21 ở Botski (Bocki) và sư đoàn cơ giới 208 ở Gainovka (Hajnowka).
  • Quân đoàn bộ binh 21 do thiếu tướng V. D. Yuskevich chỉ huy thuộc tập đoàn quân 3 đóng tại Ivie (Iuje) gồm sư đoàn bộ binh 17 ở Lida, sư đoàn bộ binh 37 ở Voronovo (Voranava) và sư đoàn bộ binh 24 ở Yuratiniki (Juraciski)
  • Quân đoàn bộ binh 47 thuộc tập đoàn quân 4 đóng ở Slonim gồm các sư đoàn bộ binh 121 và 155;
  • Các sư đoàn bộ binh 55 và 143 thuộc tập đoàn quân 4 đóng ở Kobryn;
  • Sư đoàn cơ giới 29 thuộc quân đoàn cơ giới 6 đóng tại Slonim;
  • Sư đoàn bộ binh 155 trực thuộc tập đoàn quân 10 đóng ở Baranovichi;
• Các đơn vị tăng viện trong chiến dịch:
  • Quân đoàn đổ bộ đường không 4.
  • Quân đoàn cơ giới 17.

Kế hoạch và binh lực của quân đội Đức Quốc xã

• Cụm Tập đoàn quân Trung tâm do thống chế Fedor von Bock gồm 3 tập đoàn quân dã chiến, 2 tập đoàn quân xe tăng và các tập đoàn quân không quân 2 và 6 yểm hộ từ trên không, bố trí đối diện với Belorussia và Nam Litva (thứ tự từ Bắc xuống Nam) như sau:[8]
  • Tập đoàn quân xe tăng 3 do Thượng tướng Hermann Hoth chỉ huy, bố trí tại phía Bắc "chỗ lồi" Białystok, có nhiệm vụ phối hợp tấn công với tập đoàn quân 9 trên mũi chủ yếu phía Bắc. Trong biên chế có:
    • Quân đoàn xe tăng 39 của thượng tướng Rudolf Schmidt gồm các sư đoàn xe tăng 7, 9 và các sư đoàn cơ giới 14, 20.
    • Quân đoàn xe tăng 57 của tướng xe tăng Adolf Kuntzen gồm các sư đoàn xe tăng 12, 19 và sư đoàn cơ giới 18.
    • Quân đoàn bộ binh 5 gồm các sư đoàn bộ binh 5 và 35.
  • Tập đoàn quân 9 do thượng tướng Adolf Strauss chỉ huy, bố trí tại phía Bắc "chỗ lồi" Białystok đối diện với khu vực Grodno, có nhiệm vụ phối hợp tấn công với tập đoàn quân xe tăng 3 trên mũi chủ yếu phía Bắc. Trong biên chế có:
    • Quân đoàn bộ binh 2 của tướng bộ binh Walter Graf von Brockdorff-Ahlefeldt gồm 3 sư đoàn bộ binh 12, 31 và 32.
    • Quân đoàn bộ binh 5 của thượng tướng Richard Ruoff gồm 3 sư đoàn bộ binh 62, 96 và 266.
    • Quân đoàn bộ binh 6 của tướng công binh Otto-Wilhelm Förster gồm các sư đoàn bộ binh 6, 26 và sư đoàn xe tăng 1.
    • Quân đoàn bộ binh 8 của thượng tướng Walter Heitz
  • Tập đoàn quân 2 do thống chế Maximilian Reichsfreiherr von Weichs chỉ huy, làm lực lượng tấn công trên hướng thứ yếu đóng tại phía Đông Warsawa đối diện với Białystok, có nhiệm vụ kìm giữ các tập đoàn quân 3 và 10 của quân đội Liên Xô tại chỗ lồi Białystok - Osovet. Trong biên chế có
    • Quân đoàn bộ binh 34 gồm các sư đoàn bộ binh 110, 161 và 259.
    • Quân đoàn bộ binh 42
    • Quân đoàn bộ binh 53 của tướng bộ binh Karl Weisenberger gồm các sư đoàn bộ binh 255 và 257.
  • Tập đoàn quân 4 do thượng tướng Ludwig Kübler chỉ huy, bố trí tại phía Nam "chỗ lồi" Białystok đối diện với khu vực Brest, có nhiệm vụ phối hợp tấn công với tập đoàn quân xe tăng 2 trên mũi chủ yếu phía Nam. Trong biên chế có:
    • Quân đoàn bộ binh 7 của tướng pháo binh Wilhelm Fahrmbacher gồm 3 sư đoàn bộ binh 23, 197 và 267.
    • Quân đoàn bộ binh 9 của tướng bộ binh Hermann Geyer gồm 3 sư đoàn bộ binh 15, 137 và 263
    • Quân đoàn bộ binh 12 của tướng bộ binh Walter Schroth chỉ huy gồm 4 sư đoàn bộ binh 31, 34, 167 và 258.
    • Quân đoàn bộ binh 43 của thượng tướng Gotthard Heinrici gồm các sư đoàn bộ binh 131 và 134
    • Quân đoàn bộ binh 13 của tướng bộ binh Erich Straube là lực lượng dự bị của tập đoàn quân
    • Sư đoàn an ninh SS 286 của trung tướng SS Kurt Müller
  • Tập đoàn quân xe tăng 2 do thượng tướng Heinz Guderian chỉ huy, bố trí ở phía Nam chỗ lồi Białystok đối diện với Brest, có nhiệm vụ phối hợp tấn công với tập đoàn quân 4 trên mũi chủ yếu phía Nam. Trong biên chế có:
    • Quân đoàn xe tăng 24 của tướng xe tăng Leo Freiherr Geyr von Schweppenburg có các sư đoàn xe tăng 3 và 4, sư đoàn kỵ binh 1 và sư đoàn bộ binh 10.
    • Quân đoàn xe tăng 46 của tướng Heinrich von Viettinghoff-Scheel gồm sư đoàn xe tăng 10, sư đoàn xe tăng 2 SS "Das Reich" (Đế chế) và sư đoàn cơ giới "Großdeutschland" (Đại Đức)
    • Quân đoàn xe tăng 47 do thiếu tướng Lemenzen chỉ huy gồm các sư đoàn xe tăng 17, 19 và sư đoàn cơ giới 29.
    • Trực thuộc tập đoàn quân có sư đoàn máy bay ném bom tầm gần và trung đoàn không quân tiêm kích mang tên "Hermann Goering".
    • Lực lượng dự bị của tập đoàn quân xe tăng 2 còn có sư đoàn kỵ binh 1 của thiếu tướng Otto Mengers và sư đoàn bộ binh cơ giới 10 của thiếu tướng Friedrich-Wilhelm von Loeper.